Vrede zij u

Kerkdienst 10 mei 2025 - De Regenboog Nijverdal

Schriftlezingen: Jesaja 2:1-5 en Johannes 20:19-23

‘Nakomelingen van Jakob, kom mee, laten wij leven in het licht van de HEER’ (Jesaja 2:5)

Bij het gebouw van de Verenigde Naties in New York staat een bronzen beeld. Een levensgrote stevig gespierde man houdt in zijn ene hand een zware smeedhamer boven zijn hoofd. In de andere hand houdt hij een zwaard vast. Aan de onderkant van dat zwaard is te zien, dat de man niet bezig is het zwaard te smeden of te scherpen. Hij is het aan het omsmeden tot een ploeg. Niet ver van dit beeld staat op een muur de tekst geschreven die erbij past. Het zijn enkele woorden uit de profetie van Jesaja die we zojuist gelezen hebben. Het eerste stukje van Jesaja 2 bevat misschien wel de meest bekende woorden van deze profeet. Woorden die niet alleen de inwoners van New York, maar ook alle buitenlandse gasten van de VN onder ogen krijgen. ‘They shall beat their swords into ploughshares’. Zwaarden worden ploegijzers; speren worden snoeimessen. Dat is het profetisch visioen, dat na bijna drieduizend jaar mensen heeft geïnspireerd om de Verenigde Naties op te richten. Na de tweede wereldoorlog zou geen volk meer tegen volk het zwaard trekken. Geen wapengekletter, maar diplomatie zou conflicten oplossen. Geen geweld, maar samenwerking zou de wereld tot een betere plek maken.
Hoe weinig hiervan in vredesnaam terecht is gekomen, hoef ik niet te vertellen. Oorlogen zijn de wereld niet uit. Wapens worden nog steeds gebruikt. Wat zeg ik? Steeds meer, steeds geavanceerder is het wapentuig. De laatste jaren wordt er juist opgeroepen om ons meer te bewapenen. Sinds Trump aan de macht is, moet Europa zichzelf ‘tot de tanden toe bewapenen’. Zelfs onze koning pleit ervoor. Vrede is op veel schroeiplekken ter wereld ver te zoeken. Er wordt 80 jaar na de laatste oorlog zelfs bij ons weer over oorlogsdreiging gesproken.

Vrede – het is een woord, dat in de Bijbel heel vaak voorkomt. We kennen allemaal het Hebreeuwse woord, dat eraan ten grondslag ligt. ‘Sjaloom’. ‘Sjaloom’ is het woord waarmee Joden elkaar nog steeds begroeten. Zoals – opvallend genoeg – Arabieren en Palestijnen elkaar met hetzelfde woord begroeten: salem. Als Jezus na Zijn opstanding bij Zijn leerlingen komt, klinkt als eerste woord: vrede. Ook de nieuwe paus begroette afgelopen donderdag de wereld met ‘vrede zij u’
Vrede is in de Bijbel het mooiste wat je een medemens kunt toewensen. Het is meest omvattende woord voor aards geluk. Het is niet alleen ‘de afwezigheid van oorlog’. Het betekent niet alleen dat kanonnen zwijgen en raketten en drones niet meer door de lucht vliegen. Je bent er niet met een wapenstilstand. Gewapende vrede is geen vrede. Lieve vrede is geen vrede. Vrede is allesomvattend. Vrede is dat ‘alles goed’ is. Gezond. Gelukkig. Eerlijk. Rechtvaardig. Tevreden. Als wij elkaar dus vrede toewensen wensen we elkaar letterlijk het allerbeste.

We kunnen ons afvragen wat dat visioen van Jesaja te betekenen heeft. De tijd van Jesaja is vergelijkbaar met onze tijd. Op het wereldtoneel kondigen zich grote veranderingen aan. Dreigende veranderingen. Er is een nieuwe wereldmacht in opkomst: het Assyrische rijk. Deze Assyriërs gaan het opnemen tegen de aloude macht van de Egyptenaren. Het landje tussen Jordaan en Middellandse zee ligt er precies tussenin. Middenin de vuurlinie, de frontlijn. Een kleine speelbal van de supermachten. Het Noordrijk Israël, het tienstammenrijk, is al onder de voet gelopen. Het is een kwestie van tijd voordat het Zuidelijke Juda met de hoofdstad Jeruzalem eraan gaat. En dan te bedenken dat de Assyriërs berucht zijn om hun gruwelijke manier van oorlog voeren. Hun zwaarden zijn vlijmscherp. Hun speren dodelijk. Nu is het nog rustig. Nu is er nog vrijheid, maar de oorlog dreigt. De angst slaat om het hart.
En dan klinkt daar plotseling een lied. Het klinkt op vanuit Jeruzalem. Het zingt ook over Jeruzalem. Jeruzalem wordt de hoogte in gezongen. Leve Jeruzalem in de gloria! Zij leve hoog! De berg van de HEER, de berg waarop de tempel staat, is verheven boven de heuvels en hoger dan alle bergen. Wie ooit zelf in Jeruzalem geweest is, weet dat dat letterlijk niet klopt. De tempelberg, ook wel berg Sion genoemd, is niet de hoogste berg in Jeruzalem. De Olijfberg, er vlak naast, is al een stukje hoger. Vanaf de Olijfberg kijk je neer op de tempelberg. Laat staan dat die berg Sion de hoogste berg van Israël, ja hoger dan alle bergen ter wereld zou zijn! Het lied van Jesaja bedoelt dus geen letterlijke maar figuurlijke hoogte. Het is de hoogte, waar je naar moet streven. Waar je heen moet. Waarheen je ‘op moet gaan’. De top. En waarom is dat? Niet voor dat mooie gebouw of die aardige mensen daar. Jeruzalem is hoog verheven, omdat het de stad is van de Hoogverhevene. De God en Schepper van hemel en aarde heeft er Zijn hoge naam aan verbonden. Bovenal: Hij heeft er Zijn hoogste Woord in gelegd, Zijn ‘onderricht’, zijn Thora! Dus daar moet je heen, daar moet je wezen. Als je de vrede zoekt. Als je het allerbeste, het allerhoogste wilt bereiken. Dan moet je bij Gods tempel zijn. Daar krijg je les. Vredesonderwijs. Bijvoorbeeld door die ‘tien woorden’, die ‘tien leefregels’ die heel Gods wet samenvatten.

En dan snappen we ineens wat Jesaja bedoelt. Want als iedereen, als alle volken, als alle mensenkinderen nu eens daar naar toe zouden gaan. Hoeft niet letterlijk, maar figuurlijk, geestelijk. Als wij op aarde met zijn allen die geestelijke hoogte van de Thora zouden bereiken. Als wij ons met zijn allen nu eens aan die ‘Tien Geboden’  zouden houden. Of zelfs maar aan de twee, waaraan heel de wet en de profeten hangen: God lief hebben boven alles en de naaste als onszelf…
Als… dan zou er vandaag nog vrede zijn. Dan zouden alle wapens de wereld uit kunnen. Zwaarden kunnen ploegen worden. Speren snoeimessen. Kernwapens wordt kernenergie. Drones zijn alleen nodig om mooie natuurfilms te maken. Politie- en legerpersoneel kunnen ingezet worden voor onderwijs en zorg. Asielzoekerscentra kunnen omgebouwd worden tot starterswoningen. Kazernes worden tot memorymusea of pretparken. Oorlog wordt alleen een virtuele computergame. Want echte oorlog is voorgoed voorbij, Gods sjaloom wordt werkelijkheid…
Niet dus… Jesaja’s droom is te mooi om waar te zijn. Een luchtkasteel. Een utopie. Afgelopen vrijdag pronkte Rusland met een grote militaire parade. Vanuit het letterlijke Jeruzalem werden weer besluiten genomen om de oorlog in Gaza in alle hevigheid voort te zetten. De strijd in Oekraïne vraagt erom dat we onze defensie-uitgaven in Europa flink opschroeven. Oorlog is onvermijdelijk. Me dunkt: dat snapt Jesaja ook wel. Hij weet, net zo goed als wij, dat zwaarden en speren, wapens en legers noodzakelijk kwaad zijn. We mogen onszelf verdedigen. We moeten onszelf verdedigen. De tirannie verdrijven. In deze wereld kunnen we niet zonder defensie. Helaas. Maar komt daar nooit een einde aan? ‘In het laatste der dagen’, zo begint Jesaja zijn profetie. Ooit, eenmaal, zal het zijn. Dan zal het gebeuren: vrede op aarde. En, hier, nu: wat moeten we doen? Wat kunnen we doen? Wachten, waken, bidden – stil maar. Wacht maar… Jezus komt! Zeker: belangrijk: ons richten tot God in verwachting. In vertrouwen. Maar daar blijft het niet bij. Jesaja besluit zijn visioen met een oproep tot zijn volk, de ‘nakomelingen van Jakob’. Hij roept hen op om in beweging te komen. Niet stil zitten en afwachten. Niet bij de pakken neerzitten. Niet verlamd en angstig blijven staan. Maar: GAAN! ‘Kom mee, laten we leven in het licht van de HEER’.

En zo komen we terecht op de avond van de eerste Paasdag, de dag van Jezus’ opstanding. Als Jezus zijn leerlingen ‘vrede’ toewenst. Jezus wenst het niet alleen; Hij brengt het ook. Want vrede is waar Jezus is. Hij IS onze vrede. Als we bij Hem zijn is alles goed. Als Hij bij ons is, zijn we op de hoogste bergtop. Hij gaf zijn lichaam als brood en zijn bloed als wijn. Voor ONZE vrede. Dan begint Zijn vrede in je hart en in je leven. Maar daar blijft het niet bij. Jezus zendt ons erop uit. Om Zijn vrede door te geven in onze eigen omgeving. Ga heen, ga in het licht van de HEER. Laat Gods licht schijnen in jouw klein hoekje. Ga door de wereld als een vredesstichter. Geef in je woorden en daden Gods vrede handen en voeten. Zo verander jij – in Jezus Naam – zwaarden in ploegijzers en speren in snoeimessen. ‘Van die wereld blijf je dromen. Aan die wereld blijf je werken. Tot de aarde hemel wordt’